Embedded Files
Her birey yaşamının çeşitli dönemlerinde bir takım stresli durumlarla karşılaşabilir, travmatik yaşantılar deneyimleyebilir. Peki aynı olaylara maruz kalan farklı kişiler neden farklı şekillerde etkilenir, hiç düşündünüz mü? Amerikan Psikologlar Derneği (APA, Dictionary of Psychology) psikolojik sağlamlığı bilişsel, duygusal ve davranışsal esneklik yoluyla zorlayıcı yaşam olaylarına ve değişikliklere uyum sağlayabilme süreci olarak tanımlar. Psikolojik sağlamlık kişiden kişiye değişmekle birlikte; stresli yaşam olaylarıyla baş etmede oldukça önemli bir faktördür. Çocukluk yaşantıları, mevcut baş etme mekanizmaları, sosyal destek, sosyo-ekonomik düzey, fiziksel sağlık gibi birçok etmen psikolojik sağlamlığı etkiler. Örneğin, çocuklukta şiddet, zorbalık ve kötü muameleye maruz kalmış bireylerin yetişkinlikte daha düşük psikolojik sağlamlık gösterme eğiliminde olduğu bulunmuştur (Nishimi ve ark., 2020). Bunun yanı sıra, güncel psikoloji çalışmalarında yüksek-sosyoekonomik düzeydeki bireylerin de daha yüksek psikolojik sağlamlık gösterdikleri görülmüştür (Reyes ve ark., 2019)
Psikolojik sağlamlık bir kader midir? İnsan yaşamı kontrol edebileceği ve edemeyeceği birçok değişik etmenle doludur. Çocukluk yaşantıları, içine doğulan sosyo-kültürel yapı üzerinde kontrol sahibi olabileceğimiz faktörler değildir, sosyo-ekonomik düzey üzerinde de her zaman kontrol sahibi olamayabiliriz. Bunların psikolojik sağlamlığı etkilediği her ne kadar bilinse de, psikolojik sağlamlığı etkileyen ve kontrol edebileceğimiz diğer sistemleri anlamak önemlidir. Örneğin mevcut baş etme mekanizmalarının psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisi bilinmektedir. Ruh sağlığı uzmanları, psikolojik sağlamlığı artırmak için 4 temel baş etme mekanizmasına odaklanmaktadır. Bunlar:
1- Sosyal desteği artırmak; destek olabilecek kişiler ve gruplarla bağlantı kurmak
2- Genel iyilik halini artırmak; fiziksel egzersizler, iyi bir uyku düzeni, yeterince su içmek, yoga-meditasyon veya bir hobi alanı gibi günlük yaşamı iyileştirecek aktivitelere odaklanmak
3- Pozitif düşünme sistemleri; düşüncelerin farkına varmak, negatif ve pozitif düşünceleri ayırt etmek, güçlü yönlerin farkında olmak, kontrol edebileceğimiz ve edemeyeceğimiz durumları kabul etmek, problemleri adımlara ayırarak aşama aşama çözmeye odaklanmak
4- Anlam ve hedefler; başkalarına yardım etmek, ulaşılabilir hedefler belirlemek ve bunlar üzerine çalışmak, kendini keşfetmek için zaman ayırmak ve tabii ki ulaşılan hedefler ve başarılar için kendini takdir etmeyi unutmamak!
Stresli olaylar üzerinde her zaman kontrol sahibi olamayabiliriz, ancak psikolojik sağlamlığı artırmak ve bu sayede daha kolay başa çıkmak mümkün. Birçok kişinin olumsuzluklarla karşılaştığını ve dolayısıyla yalnız olmadığımızı bilmek, gerekli durumlarda profesyonel destek almayı unutmamak önemli.
Kaynaklar:
APA Dictionary of Psychology. (n.d.-b). https://dictionary.apa.org/resilience
Nishimi, K., Choi, K. W., Davis, K. A., Powers, A., Bradley, B., & Dunn, E. C. (2020). Features of childhood maltreatment and resilient capacity in adulthood: Results from a large, community-based sample. Journal of Traumatic Stress, 33(5), 665. https://doi.org/10.1002/jts.22543
Reyes, F., Satorres, E., & Meléndez, J. C. (2019). Resilience and Socioeconomic Status as Predictors of Life Satisfaction and Psychological Well-Being in Colombian Older Adults. Journal of Applied Gerontology. https://doi.org/10.1177/0733464819867554
Office, C. (2020, July 29). Developing healthy coping skills for resilience. Human Resources | Washington University in St. Louis. https://hr.wustl.edu/developing-healthy-coping-skills-for-resilience/
Building your resilience. (2020, February 1). https://www.apa.org. https://www.apa.org/topics/resilience/building-your-resilience
Page updated
Google Sites
Report abuse